Τρόφιμα και φυσικές καταστροφές

Οι φυσικές καταστροφές είναι σοβαρά και απρόβλεπτα γεγονότα που προκαλούνται από φυσικά αίτια, όπως οι πλημμύρες και τα τσουνάμι, και απαιτούν την ανάληψη δράσεων για την ασφάλεια και την υγεία των πληγέντων.

Σε κάθε έκτακτη ανάγκη που περιλαμβάνει διαχείριση τροφίμων, είναι υψίστης σημασίας η διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων και της υγείας των καταναλωτών. Για τον σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να υπάρχει επίγνωση των βασικών κινδύνων που σχετίζονται με τα τρόφιμα και τις διαδικασίες, και τους κανόνες που πρέπει πάντα να ακολουθούνται.

Οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης επιδεινώνουν αυτούς τους κινδύνους, καθώς οι βασικές υποδομές, όπως ηλεκτρισμός, καθαρό νερό, εγκαταστάσεις αποθήκευσης και τουαλέτες, ενδέχεται να μην είναι διαθέσιμες ή να έχουν καταστραφεί.

Οι κίνδυνοι στα τρόφιμα διαχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: βιολογικούς (ή μικροβιακούς), χημικούς και φυσικούς.

Βιολογικοί κίνδυνοι είναι βιολογικοί παράγοντες, όπως παθογόνα βακτήρια (σαλμονέλλα, σταφυλόκοκκος κ.ά.), μύκητες, παθογόνοι ιοί (π.χ. ηπατίτιδα), παράσιτα (π.χ. ταινία) καθώς και τα τοξικά παράγοντα αυτών (π.χ. αφλατοξίνες).

Θερμοκρασία και Χρόνος:

Οι βιολογικοί κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται γρήγορα σε θερμοκρασίες μεταξύ 5°C και 60°C, που ονομάζεται «επικίνδυνη θερμοκρασιακή ζώνη».

Oι συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη όλων αυτών των βιολογικών παραγόντων είναι:

Διακοπή Ρεύματος: Η απώλεια ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένας σημαντικός παράγοντας, καθώς τα ψυγεία και οι καταψύκτες παύουν να λειτουργούν. Ένα ψυγείο διατηρεί το φαγητό κρύο για περίπου 4 ώρες αν παραμείνει κλειστό, ενώ ένας πλήρης καταψύκτης για περίπου 48 ώρες (ή 24 ώρες αν είναι μισογεμάτος). Σε αυτήν την περίπτωση κρίνεται απαραίτητη η Απόρριψη Τροφίμων λόγω Θερμοκρασίας

Πρέπει να πετάτε τα ευπαθή τρόφιμα (όπως κρέας, πουλερικά, ψάρια, αυγά και περισσεύματα φαγητού) που έχουν παραμείνει σε θερμοκρασίες άνω των 4°C για 2 ώρες ή περισσότερο (ή 1 ώρα αν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι πάνω από 32°C). Επίσης, πρέπει να απορρίπτονται όλα τα ευαλλοίωτα τρόφιμα από τον καταψύκτη εάν έχουν αποψυχθεί. Δεν πρέπει ποτέ να δοκιμάζετε το φαγητό για να διαπιστώσετε αν είναι ασφαλές.
Μόλυνση Νερού: Η ύπαρξη καθαρού, πόσιμου νερού είναι κρίσιμη για την προετοιμασία τροφίμων και την υγιεινή. Οι πλημμύρες μπορεί να επιμολύνουν το δίκτυο ύδρευσης, καθιστώντας το νερό ακατάλληλο για πόση, πλύσιμο φρούτων/λαχανικών, παρασκευή φαγητού ή προσωπική υγιεινή.
Επιμολυσμένες Πρώτες Ύλες:
- Πλημμυρισμένες Καλλιέργειες: Φρέσκα λαχανικά που καλλιεργούνται σε πλημμυρισμένες εκτάσεις ή κήπους δεν πρέπει να καταναλώνονται, καθώς μπορεί να έχουν επιμολυνθεί με παθογόνα βακτήρια.
- Ψάρια και Θαλασσινά: Περιοχές αλίευσης και ιχθυοκαλλιέργειες μπορεί να επιμολυνθούν από λύματα.
- Ζώα και Ζωοτροφές: Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών μεταξύ των ζώων και επιμολύνσεων από βακτήρια, ιούς και παράσιτα. Ζώα που σκοτώθηκαν κατά την καταστροφή δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως τροφή.
- Γάλα και Αυγά: Υπάρχει κίνδυνος Σαλμονέλλας στα αυγά και επιβλαβών βακτηρίων στο μη παστεριωμένο γάλα.
Κακή Υγιεινή και Διασταυρούμενη Επιμόλυνση

Οι πηγές επιμόλυνσης περιλαμβάνουν το προσωπικό που χειρίζεται τα τρόφιμα, τις πρώτες ύλες, τις επιφάνειες εργασίας, τα σκεύη, τον εξοπλισμό, τους ξενιστές (ποντίκια, έντομα), τον αέρα, το έδαφος και τα απορρίμματα.
- Η επαφή ωμού με μαγειρεμένο φαγητό ή η χρήση των ίδιων σκευών χωρίς πλύσιμο μπορεί να μεταφέρει μικρόβια (διασταυρούμενη επιμόλυνση).
- Οι χειριστές τροφίμων με συμπτώματα ασθένειας (π.χ. διάρροια, εμετό, πυρετό) ή πληγές αποτελούν πηγή μικροβίων και πρέπει να αποφεύγουν τον χειρισμό τροφίμων.
Άλλοι Κίνδυνοι που σχετίζονται ειδικά με Καταστροφές:
- Επαφή με Νερό Πλημμύρας: Οποιοδήποτε φαγητό έχει έρθει σε επαφή με νερό πλημμύρας ή καταιγίδας πρέπει να απορρίπτεται. Αυτό περιλαμβάνει τρόφιμα σε μη αδιάβροχες συσκευασίες (π.χ. χάρτινες) ή σε δοχεία με ακατάλληλα καπάκια (π.χ. βιδωτά, συρταρωτά).
- Αλλοιωμένα Τρόφιμα: Τρόφιμα με ασυνήθιστη οσμή, χρώμα ή υφή πρέπει να απορρίπτονται. Η ανάπτυξη μούχλας σε δημητριακά ή ξηρούς καρπούς είναι σημάδι αλλοίωσης, και η υπερβολική υγρασία από τις πλημμύρες συμβάλλει στην ανάπτυξη μούχλας σε κτίρια.
- Προσβολή από Ζωύφια/Τρωκτικά: Τα υπολείμματα τροφών και ζωοτροφών μπορεί να προσελκύσουν τρωκτικά και έντομα. Τα τρόφιμα πρέπει να προστατεύονται από αυτά.
- Κατεστραμμένες Συσκευασίες: Κονσέρβες που έχουν φουσκώσει, έχουν διαρροή, σκουριά ή είναι χτυπημένες πρέπει να απορρίπτονται. Γυάλινα δοχεία με ρωγμές ή σπασίματα, ή πλαστικά δοχεία/tetrapak που έχουν ανοίξει, πρέπει επίσης να απορρίπτονται.

Χημικοί κίνδυνοι είναι οποιαδήποτε χημική ουσία που μπορεί να βρεθεί στο τρόφιμο και να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία (π.χ. διοξίνες, υπολείμματα παρασιτοκτόνων, καθαριστικών, αντιβιοτικών, βαρέα μέταλλα)
Φυσικοί κίνδυνοι είναι οποιοδήποτε ξένο σώμα ως προς τη φυσική σύσταση των τροφίμων (π.χ. γυαλιά, τεμάχια μετάλλου, χαρτιά)

Ασφάλεια των Τροφίμων

Η διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων περιλαμβάνει μέτρα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά μια έκτακτη ανάγκη.

Πριν από μια Καταστροφή ή Έκτακτη Ανάγκη (Προετοιμασία)

Ετοιμάστε Εφόδια Τροφίμων Έκτακτης Ανάγκης
Σχεδιάστε να έχετε απόθεμα τροφίμων για τουλάχιστον 3 ημέρες. Επιλέξτε τρόφιμα που έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και απαιτούν ελάχιστο ή καθόλου μαγείρεμα, νερό ή ψύξη. Μεριμνήστε για τις διατροφικές ανάγκες των βρεφών ή άλλων ατόμων. Αποφύγετε τρόφιμα που είναι πολύ αλμυρά ή πικάντικα, καθώς αυξάνουν την ανάγκη για πόσιμο νερό, το οποίο μπορεί να είναι σε έλλειψη.
Αποθήκευση

Η ιδανική τοποθεσία αποθήκευσης είναι ένα δροσερό, ξηρό, σκοτεινό μέρος με θερμοκρασία 4°C έως 21°C .Φυλάξτε τα τρόφιμα μακριά από θερμά σημεία (π.χ. κουζίνες, εξαγωγές ψυγείων) και προϊόντα πετρελαίου (π.χ. βενζίνη, λάδια, χρώματα).
- Προστατέψτε τα τρόφιμα από τρωκτικά και έντομα χρησιμοποιώντας αδιάβροχα, αεροστεγή δοχεία.
- Αποθηκεύστε τα τρόφιμα σε ράφια που θα είναι ασφαλή από πλημμύρες, τουλάχιστον 15 εκατοστά από το έδαφος και 40 εκατοστά από τους τοίχους.
- Ελέγχετε τις ημερομηνίες λήξης και χρησιμοποιήστε ή αντικαταστήστε τα τρόφιμα πριν τη λήξη τους. Τα σπιτικά κονσερβοποιημένα τρόφιμα συνήθως πρέπει να πετιούνται μετά από ένα χρόνο.
Προετοιμασία για Διακοπή Ρεύματος:
- Τοποθετήστε θερμόμετρα συσκευών στο ψυγείο και τον καταψύκτη. Το ψυγείο πρέπει να είναι στους 4°C και ο καταψύκτης στους -18°C .
- Παρασκευάστε ή αγοράστε παγάκια εκ των προτέρων, και παγώστε παγοκύστες και δοχεία με νερό για να διατηρήσετε τα τρόφιμα κρύα.
- Παγώστε αντικείμενα που βρίσκονται στο ψυγείο, όπως υπολείμματα, γάλα, φρέσκο κρέας και πουλερικά, αν δεν τα χρειάζεστε άμεσα. Αυτό τα βοηθά να παραμείνουν σε ασφαλή θερμοκρασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
- Ομαδοποιήστε τα τρόφιμα στον καταψύκτη για να παραμείνουν κρύα περισσότερο.
- Έχετε διαθέσιμα ψυγεία (coolers) για να διατηρήσετε τα τρόφιμα κρύα αν η διακοπή ρεύματος διαρκέσει περισσότερο από 4 ώρες.

Κατά τη Διάρκεια μιας Καταστροφής ή Έκτακτης Ανάγκης

Διακοπή Ρεύματος:
- Κρατήστε τις πόρτες του ψυγείου και του καταψύκτη κλειστές όσο το δυνατόν περισσότερο. Το ψυγείο θα διατηρήσει τα τρόφιμα κρύα για περίπου 4 ώρες αν μείνει κλειστό. Ένας γεμάτος καταψύκτης θα διατηρήσει τη θερμοκρασία για περίπου 48 ώρες (24 ώρες αν είναι μισογεμάτος) αν η πόρτα παραμείνει κλειστή.
- Αγοράστε ξηρό πάγο ή πάγο σε μπλοκ για να διατηρήσετε το ψυγείο κρύο αν η διακοπή ρεύματος πρόκειται να είναι παρατεταμένη.
- Μην τοποθετείτε ευπαθή τρόφιμα έξω στο χιόνι κατά τη διάρκεια χιονοθύελλας, καθώς οι εξωτερικές θερμοκρασίες μπορεί να ποικίλλουν και τα τρόφιμα μπορεί να εκτεθούν σε ανθυγιεινές συνθήκες και ζώα. Αντ' αυτού, φτιάξτε πάγο σε δοχεία και χρησιμοποιήστε τον στο ψυγείο ή στους ψύκτες σας.
- Εάν σκοπεύετε να καταναλώσετε ψυγείου ή κατεψυγμένο κρέας, πουλερικά, ψάρια ή αυγά όσο είναι ακόμα σε ασφαλείς θερμοκρασίες, είναι σημαντικό να τα μαγειρέψετε σχολαστικά σε ασφαλή ελάχιστη εσωτερική θερμοκρασία (τουλάχιστον 75°C) για να καταστραφούν τυχόν βακτήρια που μπορεί να υπάρχουν. Να ανακατεύετε τακτικά το φαγητό για ομοιόμορφη κατανομή της θερμοκρασίας.
Μην δοκιμάζετε ποτέ τρόφιμα για να διαπιστώσετε αν είναι ασφαλή.
Προετοιμασία Τροφίμων και Υγιεινή:
- Διατηρείτε τα μαγειρεμένα φαγητά ζεστά (πάνω από 60-65°C) πριν το σερβίρισμα και να είναι καλυμμένα.
- Μην αφήνετε τα ευαλλοίωτα τρόφιμα στην επικίνδυνη ζώνη θερμοκρασίας (5-60°C) για συνολικό διάστημα μεγαλύτερο των 2 ωρών.
- Αποφυγή επιμολύνσεων: Διαχωρίστε πάντα τα νωπά από τα μαγειρεμένα τρόφιμα και χρησιμοποιήστε διαφορετικές επιφάνειες εργασίας και μαχαίρια (π.χ. χρωματικούς κώδικες).
- Προσωπική υγιεινή: Οι χειριστές τροφίμων πρέπει να πλένουν τα χέρια τους τακτικά και αποτελεσματικά (με ζεστό νερό και σαπούνι) και να φορούν γάντια μιας χρήσης. Μην απασχολείστε με τρόφιμα αν είστε άρρωστοι (π.χ. πυρετό, διάρροια, έμετο).
- Καθαρισμός και απολύμανση: Όλα τα σκεύη και οι επιφάνειες εργασίας πρέπει να πλένονται αποτελεσματικά και να απολυμαίνονται (π.χ. με αραιωμένη χλωρίνη ή βραστό νερό).
- Διαχείριση απορριμμάτων: Απομακρύνετε τακτικά τα απορρίμματα από τον χώρο προετοιμασίας τροφίμων και φροντίστε να μην συγκεντρώνονται έντομα.
- Προστασία από ξενιστές: Φροντίστε να απομονώνετε τους χώρους χειρισμού τροφίμων από το εξωτερικό περιβάλλον (π.χ. κλειστές πόρτες, σήτες στα παράθυρα) και να λαμβάνετε μέτρα για την παρεμπόδιση της εισόδου εντόμων και τρωκτικών.

Μετά από μια Καταστροφή ή Έκτακτη Ανάγκη

Απόρριψη Τροφίμων:
- Πετάξτε όλα τα ευπαθή τρόφιμα (κρέας, πουλερικά, ψάρια, αυγά, υπολείμματα) από το ψυγείο σας εάν η διακοπή ρεύματος διαρκεί 4 ώρες ή περισσότερο.
- Εάν έχει διακοπεί η λειτουργία του καταψύκτης , πετάξτε όλα τα ευπαθή τρόφιμα εάν έχουν ξεπαγώσει. Μπορείτε να ξαναπαγώσετε ή να μαγειρέψετε τρόφιμα από τον καταψύκτη εάν εξακολουθούν να περιέχουν κρυστάλλους πάγου ή είναι στους 4°C ή κάτω.
- Πετάξτε τα τρόφιμα που μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με νερό πλημμύρας.
- Πετάξτε τα τρόφιμα με ασυνήθιστη οσμή, χρώμα ή υφή.
- Απορρίψτε τα φρέσκα λαχανικά που καλλιεργούνται σε έκταση ή κήπο που έχει πλημμυρίσει.
- Απορρίψτε τρόφιμα σε ανοιχτές συσκευασίες που έχουν έρθει σε επαφή με νερά πλημμύρας.
- Απορρίψτε τρόφιμα σε χάρτινες συσκευασίες, συμπεριλαμβανομένων κουτιών χυμών/γάλατος/βρεφικής φόρμουλας, και δοχεία με βιδωτά καπάκια, snap-lids, crimped caps, twist caps, flip tops και snap tops, εάν έχουν έρθει σε επαφή με νερό πλημμύρας.
- Απορρίψτε τα σπιτικά κονσερβοποιημένα τρόφιμα επειδή δεν μπορούν να απολυμανθούν.
- Πετάξτε τις κονσέρβες ή τα δοχεία τροφίμων που είναι φουσκωμένα, ανοιχτά ή κατεστραμμένα, ή που εκτοξεύουν υγρό ή αφρό όταν τα ανοίγετε, ή περιέχουν αποχρωματισμένα, μουχλιασμένα ή με άσχημη μυρωδιά τρόφιμα.
- Μην συλλέγετε ή τρώτε νεκρά ζώα και ενημερώστε τις κτηνιατρικές ή Δημοτικές αρχές για την άμεση αποκομιδή τους.
Διάσωση Εμπορικών Τροφίμων σε Κονσέρβες και Συσκευασίες:
- Αφαιρέστε τις ετικέτες αν είναι δυνατόν και σημειώστε την ημερομηνία λήξης.
- Βουρτσίστε ή σκουπίστε τη βρωμιά ή τη λάσπη.
- Πλύνετε τις κονσέρβες και τις σακούλες με ζεστό, σαπουνόνερο και ξεπλύνετε με καθαρό, ασφαλές νερό.
- Απολυμάνετε τις κονσέρβες και τις σακούλες με ένα από τους δύο τρόπους: τοποθετήστε τις σε διάλυμα 1 φλιτζάνι (240 ml) άοσμης οικιακής χλωρίνης σε 5 γαλόνια νερού για 15 λεπτά, ή βράστε τις σε μια κατσαρόλα με νερό για 2 λεπτά.
- Ανανεώστε τις ετικέτες στις κονσέρβες ή στις σακούλες με έναν μαρκαδόρο, συμπεριλαμβάνοντας την ημερομηνία λήξης.
- Χρησιμοποιήστε τα τρόφιμα το συντομότερο δυνατό.

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΔΕΙΤΕ: